Calheta in brand: bewezen brandstichting

Zoals elke zomer volgen we op afstand het nieuws over bosbranden op Madeira. Er zijn veel eucalyptusbomen op het eiland en de bladeren die ze laten vallen zijn gemakkelijke brandstof voor elke vonk die, per ongeluk of expres, op de grond terecht komt. We hebben onze portie bosbranden in Fajã da Ovelha al gehad, en hoewel sommige erg dicht bij kwamen, zijn we nooit echt bang geweest om ons huis kwijt te raken. Maar dit jaar is brandstichting bewezen op Madeira

helicopter

Het bestrijden van bosbranden op Madeira is extreem lastig door de geografie van het eiland. Veel dalen worden omringd door bijna verticale hellingen en er is vaak geen weg. Zo kon het vuur eigenlijk alleen vanaf de wegen eromheen worden bestreden, wat betekende dat alleen huizen werden gered en de struiken en bossen bleven branden tot de volgende regens het vuur uiteindelijk doofden.

Gelukkig hebben we nu een blushelikopter op het eiland. De regering heeft er lang over gedaan om eindelijk te besluiten dat die er moest komen, eerst alleen tijdens de zomermaanden, maar sinds de bosbranden in Ponta do Pargo begin 2020, tijdens de afwezigheidsperiode van de helikopter, is hij er eindelijk het hele jaar door. Dat maakt het mogelijk om beginnende branden te blussen voordat ze de tijd hebben gehad om zich te verspreiden. Veel kleine branden zijn sinds de komst van de helikopter met succes geblust, wat bewijst dat Madeira zo’n ding echt nodig heeft.

geen zout water

De aanvankelijke terughoudendheid van de regionale overheid was deels begrijpelijk: de enige onbeperkte waterbron is de oceaan, en branden bestrijden met zeewater is schadelijk voor het milieu. Sinds de komst van de helikopter is dit probleem opgelost door grote zoetwaterreservoirs te creëren, die in de winter worden gevuld wanneer er meestal voldoende regen valt. Deze reservoirs, in combinatie met de al bestaande reservoirs die door het netwerk van levada´s worden gebruikt, worden nu door de helikopter ook gebruikt wanneer hij in actie is.

Toen we onze boot al aan het winterklaar maken waren voor we naar Madeira vertrekken, bereikte ons het verschrikkelijke nieuws dat het eiland in brand stond. Alweer! Deze keer had een brandstichter een brand aangestoken in het naburige dorp Prazeres. Het eiland is kurkdroog na een lange en hete zomer. Het vuur verspreidde daardoor zich over een heel groot gebied. In het oosten tot aan Arco da Calheta en in het westen tot aan Ponta do Pargo. En uiteindelijk zelfs tot in de hoger gelegen gebieden van de naburige gemeente Porto Moniz.

De branden ontstonden op zoveel plaatsen tegelijk dat de ene helikopter het niet kon bijhouden. Het vuur heeft daarom grote gebieden in het zuidwesten en westen van het eiland heeft getroffen. De brandweerlieden waren al doodmoe Ze hadden al eerdere branden in Ribeira Brava en Ponta do Sol te hebben bestreden. Daarom werd er uiteindelijk hulp gevraagd vanuit Lissabon. Lissabon stuurde een groot aantal brandweerlieden en het leger werd ingezet om te helpen bij het bestrijden van de branden. Na twee heel spannende dagen waren de branden grotendeels onder controle.

Deze keer was het kantje boord. Gelukkig ontsnapte ons huis – op het nippertje. Aan het eind van afgelopen donderdag belde Maria, die op ons huis past en de schoonmaak doet, om te zeggen dat het huis en de tuin in orde waren. Hooguit de randen van de tuin zijn een beetje verschroeid door de hitte. Er zijn ergere dingen.

Aanvankelijk waren de wegen in de buurt afgesloten. Eerst als veiligheidsmaatregel, later gewoon om een stroom ramptoeristen te voorkomen. Maar afgelopen zaterdag gingen vrienden het huis inspecteren en vertelden ons dat alles in orde was. Water en elektriciteit werkten, alleen nog geen internet. Het bleek dat het hele dorp zonder internet en televisie zat. Niet gek, omdat alle lijnen bovengronds zijn en meestal de wegen volgen, waar nu bomen verbrand zijn en of op de kabels gevallen zijn, of door de hitte de kabels hebben weggesmolten. Onze vrienden zagen veel telecomwerkers reparaties uitvoeren, dus zelfs dat was in slechts twee dagen hersteld.

boterfabriek

Wat over blijft is een verwoeste vallei, een geschokte, maar gelukkig veilige bevolking. En slechts één huis – dat leeg stond – dat verloren ging in de vlammen. Een gebouw dat minder geluk had, was de oude boterfabriek onder in ons dal. Het gebouw was al behoorlijk in verval sinds er twee jaar geleden een boom op het dak viel. En hoewel de eigenaar zei dat er reparaties gepland waren, was er sindsdien niets gebeurd. Toen de onderbegroeiing op de steile helling boven het gebouw vlam vatte, vielen er brandende takken en varens door het dak. Daardoor vloog de houten vloer in brand en wat er van binnen nog over was werd vernietigd. De muren staan nog overeind. Ze zullen waarschijnlijk binnenkort bedekt worden met klimop en braamstruiken om er een pittoreske ruïne van te maken.

motieven

We weten dat de meeste bosbranden zijn aangestoken. Er kunnen veel motieven zijn voor brandstichters. Ze kunnen economisch zijn, zoals waarschijnlijk het geval was bij de 2020 branden in Ponta do Pargo, of emotioneel, zoals deze keer. De brandstichter werd op heterdaad betrapt toen hij probeerde zijn eigen huis in brand te steken. Het bleek dat hij ruzie had met zijn hele buurt. En dat hij had gedreigd de hele boel in brand te steken. Dat deed hij dus, en het vuur verspreidde zich over de hele gemeente. Uiteindelijk wilde hij zijn eigen huis in brand steken toen hij werd betrapt door rechercheurs die al brandstichting vermoedden.

In veel andere gevallen – er werden het afgelopen jaar 33 gevallen van brandstichting geregistreerd – zullen we de motieven waarschijnlijk nooit weten. Soms is het gewoon nonchalance, wanneer mensen met vuur hun landbouwperceeltje vrij willen maken. Soms is het een sigaret die uit een auto wordt gegooid, en soms is het een pyromaan die er lol in heeft om iets in de fik te steken. Het is al vaak gebeurd en het zal weer gebeuren. Je kunt niet vechten tegen een idioot, maar je kunt wel proberen mensen op te voeden om toekomstige nalatigheid of nonchalance te voorkomen en mensen te laten nadenken voordat ze brand riskeren. We kunnen nu alleen nog maar de rommel opruimen en overgaan tot de orde van de dag.

We moeten even om ons heen kijken in de wereld voordat we deze gebeurtenissen over-dramatiseren. De branden zijn verschrikkelijk, maar niet per se slecht voor de natuur. De as is een meststof en vaak verbetert de diversiteit na een brand. Dat wil niet zeggen dat het meemaken van zo´n bosbrand niet heel angstaanjagend is. Want dat is het beslist. Maar als de as is neergedwarreld moeten we wel proberen te relativeren waar dat kan.

Laten we dus even stilstaan bij wat er gebeurt in de Oekraïne en in Israël en de Gazastrook, waar veel mensen hun leven hebben verloren en veel anderen geen huis meer hebben en geen bron van inkomsten. Of de recente aardbevingen in Noord-Afrika, waar de mensen hetzelfde is overkomen. Zij zijn degenen met de echte problemen.

Ik weet het, sommige mensen zijn hun oogst kwijt, vee moet met hooi gevoerd worden omdat het gras is afgebrand, maar volgend seizoen groeit het allemaal gewoon weer aan en gaat het leven weer vanzelf verder. Wij hebben allemaal ons huis nog. We hebben nog steeds het prachtige uitzicht op de oneindige oceaan. De vallei mag dan op veel plaatsen verbrand zijn, maar we weten dat de natuur er snel weer een groene sluier over legt. Vandaag is het voor het eerst weer een beetje gaan regenen en het gras zal al snel weer gaan groeien. Dus laten we niet klagen, de rommel opruimen en ons verheugen op het komend voorjaar dat ons weer nieuw en fris leven zal brengen.

update komt gauw

We vliegen eind van de maand terug naar Madeira. We gaan dit artikel met nog wat foto´s aanvullen zodra we er weer zijn.