Kerstlichtjes in Funchal

Als we ons in Nederland al opwinden als er Kerstversieringen verschijnen voordat Sinterklaas voorbij is, hier op Madeira beginnen ze al vroeg in november met het aantakelen van huis en tuin, en in de stad verschijnen de eerste werkploegen van de gemeente om de kerstlichtjes aan te brengen.

Wij wachten altijd tot het bijna Kerst is, dan is alle verlichting aan, de kinderziektes zijn eruit en alles is in volle Kersttooi.

De bevolking van Madeira is daar erg tuk op. Een paar jaar geleden was er een behoorlijk corrupte minister van toerisme die dacht dat een vriendje van haar het wel leuk zou vinden om een paar miljoen te verdienen door een heel nieuwe kerstverlichting aan te leggen.  Het thema zou de kapokboom zijn, of liever, de kleur van de bloeiwijze. Paars. Dus Funchal had saaie witte gloeilampen langs de gevels van de officiële gebouwen, en decoraties van doods paars. Er dreigde een volksopstand. Dat het mens corrupt is, allà. Maar kom niet aan de kerstverlichting. Die moet uitbundig zuid-Europees en ver over-de-top zijn. Op het allerlaatste moment hebben er dat jaar nog een paar opleukingen plaatsgevonden, maar de bevolking had duidelijk gemaakt dat ze niet gediend was van rommelen met hún Kerst.

Gelukkig was dat het laatste jaar van mevrouw de corrupte minister en haar opvolger keek dus wel uit. Sindsdien gaan in Funchal weer alle stoppen eruit als het om de Kerstverlichting gaat. Een verbetering van de laatste jaren is de verplichting om LED-verlichting te gebruiken. Vroeger werd de Kerstverlichting in de stad in fases aangestoken. Meestal resulteerde dat dan toch nog in het uitvallen van de stroom op andere plaatsen op het eiland – bij ons dus – en de electriciteitsrekening van de overheid liep behoorlijk in de papieren. De komst van de LED-verlichting heeft daar een eind aan gemaakt. Het stroomverbruik is natuurlijk vrijwel niets vergeleken met de ouderwetse gloeilamp, en stroomuitval hebben we al een paar jaar niet meer gehad – niet door het aanzetten van de kerstlichtjes tenminste.

Als dus alles klaar is, dan trekken we echt een avond uit om lichtjes te kijken. Dit jaar hebben we het zelfs in twee avonden gesplitst: een avond in de binnenstad en een avond aan het zeefront.  

Er zijn natuurlijk de traditionele versieringen boven de straten, maar ook zaken zoals een hemel van licht boven de drie belangrijkste waterlopen in de stad. Die zijn dan elk verschillend van kleur: blauw, rood en geel. De gele ligt wat verder uit het centrum, dus die staat niet op de foto. Ook prachtig is de vlag van Madeira die hoog boven de stad aan een viaduct in de snelweg gehangen is. Hij was verleden jaar even weg, maar hij is weer terug. Natuurlijk ver over de top, maar wel prachtig.

Aan de Avenida do Mar, die langs het zeefront loopt, is ook nog een complete kermis, want het Kindeke is geboren en dat moet gevierd! Sjongejonge. De hele stad is één brok klatergoud, waar geen speciale Kerstverlichting is zijn de straten met lichtsnoeren verlicht zodat de hele stad eruit ziet als een groot flonkerend zwartfluwelen kussen met heel veel diamanten erop. Of, waarschijnlijker, brokken glinsterend glas. Kerst zonder bling-bling kan niet op Madeira!

We vinden het elk jaar weer heerlijk om te zien, we lachen er hier en daar hartelijk om, sommige dingen zijn écht smaakvol, maar we zijn altijd weer blij als we thuis zijn bij onze beschaafde kerstboom die gelukkig niet knippert of van kleur verandert.

Een ander fenomeen op Madeira, naast de kerstlichtjes, is de ‘Presépio’, de Kerststal. Een heel ding hier, want een Kerststal is een serieuze zaak. Sommige mensen maken een kamer in hun huis leeg, en daar wordt dan een Presépio in gemaakt. Van plafond tot vloer in een soort papier dat rotsen moet verbeelden, en dan natuurlijk de Kerstfiguren zelf, maar die spelen een heel ondergeschikte rol. We waren naar de brandweerkazerne van Calheta, de gemeente waar wij onder vallen, en die hadden in hun kazerne een Presepio opgebouwd waarin ook vrolijk een miniatuurhelikopter een geredde pop aan het afvoeren was. Brandweerwagens waren er natuurlijk ook, de bosbrand ontbrak gelukkig.

Maar de ‘moeder van alle Presépio’s’ vinden we in het Curral das Freiras, een dal dat vroeger vrijwel afgesloten was van de rest van Madeira. Bij aanvallen op de stad Funchal vluchten de nonnen (freiras) hierheen met de kerkschatten omdat de piraten de weg naar dit dal niet wisten. Nu speelt het dal een eigen rol op Madeira, waarover een andere keer meer. De Presépio, je kunt het écht geen Kerststal meer noemen, beslaat hier een hele parkeergarage. Het is eigenlijk meer een soort miniatuur-Madeira, met ergens dan ook nog de eigenlijke stal met het Kindeke en zijn ouders. We vinden het altijd kostelijk, en verbazen ons over de energie en tijd die vele vrijwilligers er elk jaar weer in investeren. En natuurlijk mogen we de vrijwilligers die de kerstlichtjes aanleggen niet vergeten. We hebben ook hier een video van gemaakt.

Tenslotte hebben we dan nog de kerk van Curral das Freiras, die natuurlijk ook een eigen presépio heeft. Maar naast de presépio in de ernaast gelegen parkeergarage moet je natuurlijk wel iets doen om niet helemaal in het niet te vallen. Vandaar dat de voorstellingen in de presépio in de kerk een bewegend schouwspel geworden zijn. Alle bestaande ambachten op het eiland zijn er te zien, en alles beweegt. Het ontbreekt er nog net aan dat we geen bewegende bevalling van Maria zien. Ook dit hebben we even in een video’tje gevangen. Het doet natuurlijk de echte presépio’s absoluut geen recht, maar jullie krijgen wel een indruk.

Morgen is het Driekoningen. Sommige kerstlichtjes in Funchal gaan dan uit. Bij ons gaat dan de Kerstboom weer naar de zolder. Maar Madeira gaat nog even door: hier gaan de kerstfestiviteiten nog door tot Santo Amaro (een erg zuur kijkende heilige die hier nogal belangrijk schijnt te zijn) op 15 januari, om dan naadloos over te gaan in de voorbereidingen voor het Carnaval en vervolgens Pasen en het Festa da Flor. Maar wij gaan eerst uitblazen en de kamer opruimen!