ooggetuigeverslag

Water. Hemelwater. Regen, we kennen hem allemaal. Maar op Madeira kan hij akelige proporties aannemen, zoals we nu weten met de herinnering aan 20 februari 2010 vers in het geheugen. De grote hoeveelheden water veroorzaakten modderstromen en aardverschuivingen, huizen werden weggesleurd en verwoest, auto’s kwamen de bergen af drijven in de gezwollen rivieren. Onze vriend Marcel zat er middenin en hij schreef dit verslag voor ons.

door Marcel Peereboom, Ponta do Sol

Zaterdag 20 februari word ik wakker van de regen. Nogmaals word ik eraan herinnerd dat we geen dakgoten hebben en het water met een vervelend geluid op de stoep valt rondom het huis. Het regent behoorlijk op dit moment, en ik kan de slaap niet meer vatten. Voorzichtig stap ik uit bed, om vooral Marijke niet wakker te maken. Zachtjes loop ik de woonkamer in en zet de televisie aan. Helaas, geen beeld want met een satellietschotel ontvang je bij zwaar weer, geen signaal. Ik besluit een puzzelboekje ter hand te nemen en daar onder het genot van een “bica” mezelf verder in te verdiepen. Vandaag is het weer zover en moet ik naar school in Funchal. Zo tegen half 8 regent het nog steeds hevig en langzaam dringt het tot mij door dat dit wel erg veel water is. Nog even twijfel ik of het wel verstandig is om te vertrekken, maar om 8 uur stap ik vol goede moed in de auto op weg naar de hoofdstad. Vanaf Ponta do Sol doe ik hier onder normale omstandigheden zo’n 20 minuten over, maar met het weer in ogenschouw genomen besluit ik wat eerder te vertrekken. Al gauw krijg ik in de gaten dat het vandaag géén dag als alle andere zal worden. Voorbij de 1e tunnel van Ponta do Sol naar Lugar do Baixo zie ik vele keien bij het uitrijden van de tunnel liggen, wat op zich na een regenbui wel normaal is op Madeira. De volgende tunnel naar Tabua geeft geen problemen. Na amper 3 kilometer gereden te hebben kom ik uit de tunnel naar Ribeira Brava (Portugees voor wilde beek) en hier zie ik een enorme hoeveelheid water bij het uiteinde van deze tunnel. Ver boven de tunnelbuis heeft zich een nieuwe toeristische atractie gevormd: 2 enorme watervallen. Ik kijk in de “ribeira” en zie het water met enorme kracht erdoorheen stromen. Ook dit fenomeen heb ik wel eerder op Madeira meegemaakt, maar die 2 watervallen……..ik weet het niet. Kort daarna draai ik de snelweg op richting Funchal. Nog steeds regent het zwaar, maar die tunnels hebben ook een voordeel. Tijdens regenval is het daar droog en dus is er de mogelijkheid de snelheid wat op te voeren. In de tunnels gaat het al snel naar de 100 km/h, maar zodra ik de uitgang nader moet ik terug naar de 1e versnelling, de ruitenwissers op de turbostand en langzaam doortuffen naar de volgende tunnelbuis. De afslag bij Funchal die ik normaliter altijd neem was al afgesloten ivm aardverschuivingen van de laatste 2 maanden. Ik besluit om een veilige route met brede wegen te kiezen en nader het centrum langs het hospitaal naar beneden. Aan het einde linksaf en je komt op de boulevard. Hier is onlangs een nieuwe tunnel gebouwd om de stad beter te ontsluiten. Hier kreeg ik de 2e aanwijzing dat het vandaag een vreemde dag zou worden. Ik zie een putdeksel drijven en denk, da’s wel grappig! Nog gauw een foto van gemaakt en doorgereden naar de Zona Velha, het oude stadsgedeelte van Funchal.

Het is te doen gebruikelijk dat we voor aanvang van de les nog even een kopje koffie drinken, ons daar verzamelen en dan met z’n allen naar de les gaan. Ik kwam daar zo tegen 08.55 uur aan en verbaasde me, over het feit dat ik er als eerste was. Niet veel later druppelden er nog wat medestudenten binnen, en ik vroeg één van hen nog of ze het weerbericht voor vandaag gehoord hadden en of ze wisten of het al dan niet zou gaan regenen. Ik ontving nog een SMS van Madeleine dat ze wat later zou komen, maar kon niet meer antwoorden want mijn beltegoed was op. Ik heb de telefoon van collega Oscar gebruikt en Madeleine een berichtje gestuurd dat het beter was gewoon thuis te blijven gezien de weersontwikkelingen (waarvoor ze me later bedankte). Nog steeds valt de regen met bakken uit de hemel en ineens valt mijn oog op een waterfontein die ik niet kende. Nader onderzoek leerde al gauw dat dit een rioolbuis was, waar het water uit omhoog spoot!

Na een half uur arriveerde ook onze leraar en een aantal “bica’s” verder ving de les pas om 10 uur aan. Er waren slechts 7 van de 14 studenten aanwezig. Ik opperde nog even of het niet verstandig zou zijn de les te annuleren, immers de helft was er niet, en de weersvoorspelling (lees windguru internetsite, want de voorspelling uit de krant is niet erg accuraat) zei dat het ergste nog moest komen zo tussen 12 en 15 uur. De leraar wimpelde dit af en zei dat het wel vaker zo regent op Madeira. Later meer over onze leraar en met name zijn woonplaats. Na ongeveer 10 minuten ontving Nuno, één van onze mede-leerlingen een belletje dat hij direkt naar huis moest komen, want het water stroomde bij zijn huis naar binnen. Ik weet waar hij woont en gelijk gingen bij mij alle alarmbellen af. Hij woont in een flatgebouw op de 2e verdieping! Nogmaals vroeg ik de leraar de les af te breken, maar hij wilde dit niet. Nog geen 5 seconden daarna wordt ik gebeld door gasten van Maja en Bruno, die zonder electra in Boaventura zaten. Ik heb ze gezegd thuis te blijven en het slechte weer af te wachten.

Een stroomstoring was de laatste tijd vrij gebruikelijk met het slechte weer. Ik dacht in eerste instantie nog dat het gasten uit onze huisjes waren, maar later vertelde Marijke me dat het dus niet het geval was. wederom met de telefoon van Oscar marijke gebeld en gevraagd of zij wat meer kon uitzoeken. Even later belt ze terug en zegt dat ze net een belletje had gekregen dat één van haar gasten in het ziekenhuis lag die dezelfde ochtend in Funchal gewond was geraakt. (Dit bleek achteraf gelukkig allemaal reuze mee te vallen). Bij mij was de maat vol en ik heb mijn spulletjes bij elkaar geraapt, mij verontschuldigd en ben weggegaan. Normaal rij ik dan een klein stukje naar boven, sla dan linksaf richting het politiebureau, zo ook vandaag. Voor het politiebureau is er een brede ribeira met aan beide zijden een 2 baansweg die ik graag bergopwaarts had willen volgen. Aangekomen bij deze weg zag ik de grote hoeveelheden water naar beneden donderen, stenen zo groot als auto’s met zich meeslepend. In een ooghoek zag ik een witte auto voorbijgesleurd worden met een man er nog in. De politie had ondertussen de weg afgesloten en mij bekroop maar 1 gedachte: IK MOET HIER WEG en wel zo: hoe hoger hoe droger. Via kleine straatjes en steegjes kwam ik in de wat hoger gelegen gedeeltes van Funchal terecht, maar straten begonnen al rivieren te worden.

Gelukkig kon ik de snelweg bereiken, en hier voelde ik mij enigzins veilig. Volledig onterecht natuurlijk want die snelweg bestaat uit tunnels en bruggen en met name die bruggen zijn over die ribeiras gebouwd. Nog even vreesde ik dat de snelweg ook wel dicht zou zijn bij Quinta Grande, omdat daar een maand of 3 geleden ook veel naar beneden was gekomen, maar gelukkig niets aan de hand. Rustig aan heb ik mijn reis huiswaarts vervolgd tot het moment dat de snelweg was afgesloten bij de afrit Campanário. Vanaf hier was het nog maar een klein stukje naar Ribeira Brava dus dan maar via de oude weg. Deze weg meandert langs de hellingen en na een aantal aardverschuiving, voelde ik me hier ook niet eccht op mijn gemak. Na een klein kwartiertje stond er een agent op de weg die alle verkeer sommeerde om te draaien. Ik ben maar terug gaan rijden richting Campanário, daar was een tankstation, een bakker, een pinautomaat om de telefoon op te waarderen en een kroegje. Kort voordat ik aankom in dit plaatsje, ontvang ik een belletje van collega Werner, met de vraag waar ik ben en hoe de situatie is. Hij draaide net de snelweg af en wilde ook binnendoor proberen richting Ribeira Brava te rijden. We spraken af bij het tankstation en na het vullen van onze tanks zijn we omgedraaid en hebben ons eerst maar eens bij de lokale bakker gemeld voor een bica en een mini-pizza. Hier kwamen de eerste beelden al binnen, en het was nog vele malen erger dan ik ooit had kunnen denken. Geloof me, die beelden van de nederlandse omroepen waren kinderspel! Later ben ik samen met Werner (vanaf nu wij) naar de kroeg gereden en daar een lange tijd doorgebracht. De lokale bevolking was zoals altijd zeer vriendelijk en we kregen ook het ene drankje na het andere aangeboden. Ook werden er kleine versnapering uitgedeeld en al met al was de stemming één van saamhorigheid. Beelden op de televisie spraken voor zich. Inmiddels hadden we de Poncha afgezworen, want je moet je kop er in zo’n situatie wel bij houden. We ontmoetten nog 2 nederlanders in die kroeg die op weg waren naar Serra da Água. Die heb ik kort voor ons vertrek gezegd dat het beter was terug te gaan naar hun hotel in Lido, waarvan ik inmiddels wist dat het niet zo zeer getroffen was. Na een uurtje of 5 wachten besloten we gezamenlijk, maar ieder in zijn eigen auto, te kijken of we Ribeira Brava konden bereiken. We hadden al diverse uitnodigingen op zak om ter plaatse de nacht door te brengen, maar je slaapt toch het liefst in je eigen bedje. Tot onze verbazing lukte het ons via kleine weggetjes Ribeira Brava te bereiken. We hadden via de radio al gehoord dat de toestand hier erg slecht was geweest en dat er in het centrum 2 meter water had gestaan. Vanaf hier was alle verkeer bijna onmogelijk maar we zagen kans de oude weg richting Calheta te volgen. Enorme brokken steen lagen hier her en der verspreid, maar er was een duidelijk spoor zichtbaar. Helaas strandde deze poging vlak boven het dorpje Tabua, waar de brug, die hier al zeker 100 jaar stond, volledig was weggevaagd. Er restte ons niets anders dan om te draaien en de onze situatie in Ribeira Brava nog eens onder de loep te nemen. Werner belde aan bij een kennis die gelukkig ongeschonden de modderstroom had doorstaan. Deze man, een Oostenrijker, liet wel doorschemeren dat hij er nou niet bepaald op gebrand was 2 mensen onderdak te bieden, maar wilde wel met de lokale politie overleggen of wij te voet verder mochten. We begaven ons richting de rotonde, je weet wel die van die 2 watervallen in het begin van het verslag. Tot onze verbazing kregen we toestemming van de politie, maar moesten wel een zaklamp hebben want er was geen electra meer voorbij Ribeira Brava. Een omstander schoot ons te hulp en gaf belangenloos zijn zaklantaarn af. De eilanders hier heb ik altijd gewaardeerd vanwege hun vasthoudendheid, maar nog meer om hun bereidheid dingen te delen. Inmiddels was het al een uur of 6 en vol goede moed lopen we de tunnel in naar Ribeira Brava.

We zijn de enigen en beseffen dat het wel erg donker in de tunnel is en besluiten om de zaklamp zo om de 20 meter even aan te doen en dan weer uit. Je weet hoe lang de batterijen het nog uithouden. Na ongeveer 300 meter lopen komt er een pick-up truckje aanrijden van de lokale wegenbouwer Affa. Ik steek mijn duim omhoog en zonder een vraag te stellen springen we achterop het voertuig en komen op deze manier al snel aan bij de rotonde in Tabua. Al met al was het tot nu toe al enerverend, spannend, en ook een droevige dag. We beseften beide dat er vele mensen hun leven hadden verloren, maar we moesten verder. Enigzins afgestompt komen we dus aan bij wat eens de rotonde van Tabua was. Ik voelde me als in een droom, ik herkende helemaal niets. Ook Werner staat verbouwereerd te kijken tot het langzaam tot ons doordringt. Het enige wat fier overeind is blijven staan, zijn de 3 palmbomen midden op de rotonde, omgeven door een dikke laag blubber van een halve meter. Nog steeds besef ik niet waar ik ben. Er staat een huisje midden tussen de palmen op wat eens een rotonde was, maar dat huisje heeft er nooit gestaan………gewoon in zijn geheel meegsleept door het water en daar met behulp van de palmen door moeder natuur geparkeerd. We zijn aangekomen in het dorp van onze leraar! De ribeira is volledig verstopt, ligt vol met autowrakken en het water stroomt onafhoudelijk door de straat. Het lijkt erop dat we echt niet verder kunnen, maar dan komt er een grote graafmachine aan. Ik vraag of we in de laadbak (of hoe noem je zo’n ding) mee mogen. Helaas weigert de machinist begrijpelijkerwijs, maar na 3 keer vragen, en misschien omdat we er als buitenlanders uitzien, doet hij het toch. De volgende tunnel brengt ons naar Lugar de Baixo. Twee dagen gelden was ik hier nog met mijn vriend Don, die nog een foto maakte van een man die zijn muur aan de rivierzijde aan het schoonspoelen was omdat er veel modder opzat van de vorige bui. Hier was de situatie niet veel beter en 1 graafmachine deed verwoede pogingen het puin onder het bruggetje weg te halen. Hier hebben we zeker anderhalf uur staan wachten totdat er een tweede machine bijkwam. Met zijn tweeen lukte het hen de doorgang vrij te maken. We hebben nog even gewacht tot het water uit de blubber weg was, en kwamen toen op de plek aan waar de man 2 geleden nog zijn muurtje schoonspoelde. De muur was weg, de volledige begane grond van zijn woning is gevuld met keien.

Op een gegeven moment stoppen de machinisten heel even om een een stuk brood aan te nemen, uitgedeeld door de lokale bevolking en wij zien onze kans schoon, want juist nu is er net een paadje vrij. We zijn in Lugar do Baixo. Ook hier weer het beeld van modder, blubber, meegesleepte auto’s en verwoeste gebouwen. Stilletjes lopen we het dorp door, zeggen geen woord en de lokale bevolking kijkt ons vreemd na. De tunnel naar Ponta do Sol is zoals die altijd was, alleen geen verkeer, maar te voet is zo’n ding toch echt veel langer dan met een auto. Het lijkt er op dat we in onze missie zijn geslaagd en na het bereiken van de Ponta do Sol zijn we beiden opgelucht. Er is een barretje open en we besluiten eerst wat te eten en te drinken. De serveerder vraag ik of er wat te eten is, hij zegt van niet en dat de keuken gesloten is. Ik ken gelukkig de eigenaar en die ziet mij teleurgesteld kijken en loopt op me toe. Ik vraag hem nogmaals of ze iets te eten kunnen maken en leg de situatie uit. Of we kip, rijst en gebakken aardappelen lusten……Al had hij mee een stuk vis voorgeschoteld, waar ik echt niet blij van wordt, ik had het opgegeten. Eén van de lekkerste maaltijden ooit gehad! Ik ben bijna thuis, maar Werner moet nog verder, maar we horen al snel dat Madelena do Mar goed bereikbaar is en geen grote schade heeft opgelopen. natuurlijk heb ik werner gezegd dat we thuis genoeg plaats hebben om te overnachten, maar hij wilde kostte wat het kost naar huis. Ook hij heeft 3 katten en was daar bezorgd over. De volgende dag heb ik Werner gebeld, hij had na 1 minuut al een lift tot aan de voordeur. Het is nu 23 uur en het begint hard te regenen. Ik moet nog een klein stukje, maar bergop , heb geen jas bij me en besluit Marijke te bellen of ze me met de auto op kan halen. Even later ben ik thuis. Ook Marijke is erg moe en gaat naar bed. Ik moet alles nog verwerken, kan niet slapen en kijk maar een beetje naar de olymische spelen, waar Nederland haar 2e gouden plak wint. Het doet me niets… Onze kat Smurf ligt boven op mijn hoofd, iets wat ze alleen de eerste 2 weken deed. En nu, 6 jaar later likt ze de haren op mijn hoofd en spint. Goddank, ik ben thuis. Al de personen in dit verhaal hebben de toestand hier op Madeira gelukkig overleefd. Nuno durfde ik pas 2 dagen later te bellen. Alles Ok, wel veel spullen nat geworden en heeft ook nog kunnen helpen met het veiligstellen van zijn bejaarde buren. Werner is diezelfde avond veilig thuis aangekomen. Zijn 3 katten maken het ook goed. al onze mede studenten maken het goed. Onze leraar sprak ik toevallig vanochtend. Na mijn vertrek op school had hij besloten de les af te blazen. Hij en zijn familie maken het goed, en heb hem gezegd dat alle klasgenoten het ook goed maken. En nee, het was (gelukkig) niet zijn huis op de rotonde.

Marcel

Lees ook verwante het verslag van onze vriendin Linda en onze eigen overwegingen.